Recent werd het thema “euthanasie” weer helemaal actueel nadat VLD-voorzitster Gwendolyn Rutten, in een opiniestuk in De Morgen, euthanasie zonder de voorwaarde van ondragelijk lijden steunde naar aanleiding van een uitspraak van radiocoryfee Lutgart Simoens. (lees Hier het hele artikel)
(Disclaimer : Ik ben me er zeer van bewust dat dit een zwaar geladen en persoonlijk onderwerp is. Ik wil dan ook graag op voorhand duidelijk maken dat dit artikel mijn persoonlijke mening weergeeft, maar het format van een blogpost mij niet toeliet alle nuances en argumentaties volledig uit te schrijven. Het is absoluut niet de bedoeling van dit artikel om pijn te veroorzaken, dus als dit toch gebeurt is dat bij toeval en wil ik mij hier ook voor verontschuldigen. Het doel van dit artikel is om een publiek debat aan te wakkeren rond een taboe-onderwerp en iedereen aan te zetten zijn/haar mening te geven.)
De uitspraak?
Het artikel vertelt : Mevrouw Simoens is niet ongeneeslijk ziek, ze geniet van het leven, van haar familie en van klassieke muziek. Ze is niet levensmoe, maar wel levensvoldaan. “Geef mij één reden wat de zin is van ondraaglijk lijden. Er is er geen. Al wat ik wil, is rustig kunnen inslapen, bij mijn volle verstand, pijnloos en voordat ik fysiek of mentaal aftakel. Dat zou ieders goed recht moeten zijn. Ik wil dat de wetgever respecteert dat het ook na een voltooid leven gedaan moet kunnen zijn.” (bron : Het artikel in De Morgen )
De wetgeving?
Het artikel vertelt verder : Sinds 2002 hoeven ongeneeslijk zieke mensen niet ondraaglijk te lijden. Ze kunnen zelf bepalen hoe hun leven waardig eindigt. Samen met onze noorderburen hebben we als liberalen en land altijd vooropgelopen in die strijd om vrijheid en zelfbeschikking. De Belgen hebben al die rechten ook omarmd.
Het debat is echter niet afgelopen. Wetgeving moet mee evolueren met de tijd. Zo hebben we enkele jaren geleden na een belangrijk debat euthanasie ook mogelijk gemaakt voor oordeelbekwame minderjarigen. De publieke opinie voelde feilloos aan dat de euthanasiewetgeving voor oordeelkundige minderjarigen precies tot doel heeft om zo weinig mogelijk ‘gebruikt’ te worden.
De gemoedsrust en erkenning van de mogelijkheid om menswaardig te kunnen sterven, volstaan vaak om mensen boven zichzelf te laten uitstijgen. Vorige week nog heeft het parlement de verplichting geschrapt om je wilsverklaring voor euthanasie elke vijf jaar te vernieuwen. Zo plaatsen we de menselijke wil opnieuw boven de ‘Kafka’ van administratieve regelzucht. (Bron : Het artikel in De Morgen )
Mijn mening?
Ik ben zelf veel met euthanasie bezig geweest de voorbije vijf jaar. Eerst voor mezelf, want na mijn ongeluk werd ik wakker en was tot niets meer in staat. Ik denk dat iedereen die plots een zware fysieke beperking krijgt zich op een bepaald moment afvraagt of het leven nog zin heeft. Voor het eerst in mijn leven was sterven door euthanasie “een optie”en zelfs een “plan B”. Later werd die “optie” een “noodplan” en nu blijft euthanasie een soort zekerheid, dat als het misloopt ik niet nodeloos ga moeten leiden.
Jammer genoeg is euthanasie voor mij nu ook een keuze van iemand anders die ik moet leren respecteren en begrijpen. Ik heb dus beide kanten gezien van die controversiële keuze die in België gemaakt kan worden. En zoals je wel kan raden ben ik voor euthanasie bij ondraaglijk lijden maar ik ben ook voor euthanasie zonder die voorwaarde.
argumenten?
Er komen best wat argumenten naar boven in een discussie rond euthanasie, maar deze zijn volgens mij de belangrijkste :
- zelfbeschikking : Heb je het recht te beslissen over wat er gebeurt met jou lichaam? Hierop zeg ik volmondig : “ja!”. Volgens mij is er niemand die het recht heeft te beslissen wat jij met jouw lichaam doet, tenzij dat recht door jou gegeven is aan iemand anders. Let wel op : het gaat hier over wat jij met jouw lichaam doet en dit is dus geen recht om iemand te dwingen iets met jouw lichaam te doen.
- Lijden : De wet stelt ondraaglijk lijden voorop. Volgens mij werd bij het opstellen van de wet geluisterd naar dokters en specialisten, maar niet naar mensen met een doodswens. Dokters mogen volgens de eed van Hippocrates gezonde mensen geen schade toebrengen en de hele opleiding en cultuur zijn hierop gebaseerd wat zorgt dat zij vanuit dit perspectief argumenteren. De voorwaarde dat er dus medisch iets “mis” moet zijn werd daarom toegevoegd zonder er verder bij stil te staan dat ook mensen zonder medische problemen een doodswens kunnen of zelfs “mogen” hebben. Ik vind dit problematisch omwille van het feit dat “ondraaglijk” daarenboven ook nog moet worden geverifieerd door een derde. We weten allemaal dat iedereen andere grenzen heeft, de term “ondraaglijk” is dus per definitie flexibel en we maken hier de weg dus vrij voor misverstanden.
Persoonlijk begrijp ik die limitatie tot “medisch vastgesteld lijden” dus ook niet. Iemand die euthanasie aanvraagt wil gewoon dood, dus waarom stellen we een effectieve doodswens niet voorop als objectievere grens bijvoorbeeld? - Limieten : Uiteraard moeten er limieten zijn en moet de wet zo worden geschreven dat er zo weinig mogelijk gebruik van wordt gemaakt en we zo zeker mogelijk zijn dat dit een weldoordachte beslissing is. De vraag waar wel rond wordt gediscussieerd is waar die limieten juist moeten worden gelegd. Door de voorwaarde van “medisch vastgesteld lijden” aan euthanasie te koppelen sluiten we niet alleen direct bijna iedereen uit maar wordt de limiet ook gekoppeld aan een interpreteerbaar begrip, namelijk “ondraaglijk”. Er van uitgaande dat de wet sowieso opgesteld wordt met het oog hem zo weinig mogelijk toe te passen (door het gebruik van “reflectie-termijnen”, gesprekken met psychologen, etc… ) , en er vanuit gaande dat iedereen een (grond)recht op zelfbeschikking heeft lijkt het mij bijna vanzelfsprekend een leeftijdslimiet van 18 jaar in te stellen, met uitzonderingen voor minderjarigen zoals die er nu al zijn.
Wat dan wel?
Mijn persoonlijke indruk is dat heel veel mensen een ouder of grootouder hebben gehad met een doodswens of die in een situatie moeten blijven leven waarvan zij op voorhand al lang hadden aangegeven dat ze nog liever euthanasie plegen dan zo te moeten leven.
Ook zij die een dierbare hebben verloren door zelfmoord zullen vaak beamen dat euthanasie voor alle partijen een veel betere optie was geweest. En ikzelf had de ervaring dat euthanasie als “optie” hebben mijn zelfmoordgedachten onderdrukte en me ademruimte gaf omdat ik zo altijd een “noodoplossing” achter de hand had.
Daarom wil ik hier pleiten voor het toegankelijk maken van de euthanasie- procedure voor iedereen met een doodswens en iedereen met zelfmoordgedachten. Op deze manier voorkomen we zelfmoord én kunnen personen met zelfmoordgedachten sneller en gerichter worden geïdentificeerd en geholpen.
Door de euthanasieprocedure toegankelijk te maken voor iedereen met een doodswens zullen zeer veel families eindelijk op een menswaardige manier afscheid kunnen nemen, zullen oudere mensen niet nodeloos moeten blijven leven en krijgt iedereen (eindelijk) zijn volwaardig recht op zelfbeschikking.
Steven Claeys
Ben jij het eens met Steven? Wat zijn jouw argumenten?
Informeer en inspireer anderen en vertel jouw verhaal via info@rolmodel.be!
Sien Lagae 31 oktober 2019
Het zal je vast niet verbazen maar ik ben het helemaal met je eens. Mijn bloed kookte de voorbije maanden soms als ik de onbegripvolle reacties hoorde over Marieke Vervoort haar euthanasiewens: ‘ze zegt dat nu al zo lang, volgens mij heeft ze er het lef niet voor!’ Ongelofelijk! Ik hoop ergens dat die mensen zich nu diep schamen!
Het enige waarover ze gelijk hadden is dat durven nadenken over je eigen levenseinde en hoe je dat ziet en vorm wil geven inderdaad lef vraagt. De confrontatie met de dood gaan de meesten liever uit de weg, die met de eigen dood al helemaal. Jammer, want het enige waar een mens echt zeker van is als die geboren wordt, is dat er ook weer een dag komt dat die sterft. De dood is evenzeer een deel van het leven en hoeft geen taboe te zijn.
Ik vind praten over de dood en zeker over mijn euthanasiedebat heel bevrijdend. De eerste keer het onderwerp aansnijden met je geliefden is moeilijk en triest misschien, maar daarna is het een verrijking van je leven en een verdieping van de band die je samen hebt.
Net als jij ervaar ik de gemoedsrust die gepaard gaat met het weten dat je er op een waardige manier kunt uitstappen als het écht niet meer gaat. Net daarom kan ik eigenlijk meer verdragen en houd ik het langer vol.
Ik vind ook dat iemand op voorhand moet kunnen aangeven wat zijn of haar wens is wanneer je niet meer kunt communiceren of aan dementie lijdt. Nu kan dit enkel voor het geval van een onomkeerbare coma. Maar ergens is dementie ook een vorm van ‘bewustzijnsverlies’ en ook ik zie in mijn omgeving ontzettend veel leed en verdriet bij het aftakelingsproces, des te meer omdat velen vooraf te kennen gegeven hebben dat ze zo niet wouden gaan. Dat je op een bepaald moment verlangt naar de dag dat de dementerende zelf niet meer beseft dat hij/zij dementerend is, omdat het verdriet dan ten minste ophoudt, dat is toch mensonwaardig?
Je mening over depressie en suïcide is voor mij een heel verfrissend idee. Als psychologe vind ik natuurlijk niet dat iedereen in een depressie euthanasie moet krijgen, verre van! Maar als de honger naar de dood mensen zover krijgt te spreken over hun gevoelens en hun doodswens en zo misschien bij de juiste hulpverlening terecht komt, dan vind ik dat een ontzettend goede zaak. Nog te vaak lijkt een zelfmoord uit het niets te komen. Als het taboe over een doodswens opgehoffen wordt, kunnen sommige van die drama’s misschien voorkomen worden.
En voor die mensen die al jaren chronisch depressief zijn en alle therapieën hebben uitgeprobeerd zonder succes: wie zijn wij om te zeggen dat zij niet ondraaglijk lijden? Wie zijn wij om mensen te verplichten verder te leven als zij dat écht niet meer willen?
In België hebben we een erg vooruitstrevende wetgeving op vlak van euthanasie in vergelijking met veel andere landen. En toch mogen we niet in slaap vallen. Het debat moet aan de gang blijven. De maatschappij evolueert constant en er zijn toch nog een aantal hiaten in onze wetgeving. Goed dus dat het debat af en toe aangewakkerd wordt!