Recht op een waardig einde

Toen Kristien de blog van Sien over euthanasie las, moest ze meteen denken aan haar patiënten. Kristien werkt namelijk met mensen met depressie en/of angststoornis eventueel in comorbiditeit met ASS. Het psychische lijden van deze mensen kan soms zo groot zijn dat zij ook een euthanasieprocedure starten. En er zijn twee verhalen rond euthanasie die Kristien enorm hebben aangegrepen: dat van Jef en dat van Roseanne.

 

Het verhaal van Jef

Jef (dit is niet zijn echte naam, nvdr) was een jongeman die graag euthanasie wilde want hij kon het leven niet goed verdragen. Er gebeurde te veel, hij wist niet goed hoe om te gaan met al die prikkels. Gezien zijn jonge leeftijd – hij was nog maar net volwassen te noemen – weigerden veel artsen hierin mee te gaan. Er werd voorgesteld eerst nog eens in therapie te gaan gedurende enkele maanden en als dat niet had geholpen dan zouden ze her-evalueren en de euthanasievraag misschien goedkeuren.

Jef was hier al een dikke 3 jaar mee bezig, als ik het me goed herinner. Hij was het dus beu, hij voelde zich onbegrepen en had het gevoel dat niemand wilde geloven dat zijn psychisch lijden zo zwaar was. Niemand kon snappen dat zo’n jonge man geen zin meer zou hebben in het leven. Fysiek was hij toch in orde? Psychisch had hij énorme moeite, maar niks dat enkele therapieën niet zouden kunnen verhelpen, toch?

Uiteindelijk koos Jef ervoor suicide te plegen. Hij was echt ten einde raad. Dus in plaats van een comfortabel levenseinde besloot hij het heft in eigen handen te nemen en zijn leven te eindigen op een veel minder aangename manier.

Voor mij rijst dan de vraag: wie zijn wij om te bepalen of iemand wel of niet over zijn of haar levenseinde mag beslissen? Was er geen mooiere, rustigere, makkelijkere manier geweest om zijn euthanasiewens serieus te nemen, en dan vooral zijn lijden serieus te nemen?

Het verhaal van Roseanne

Daar tegenover staat het verhaal van Roseanne (dit is niet haar echte naam, nvdr) die met dezelfde aanmelding binnenkwam. Wij wilden dit ook niet geloven, of er toch nog alles aan doen om dit tegen te gaan. Na een therapieperiode was ze uitbehandeld verklaard dus werd haar euthanasievraag goedgekeurd. Maar voor ze haar leven eindigde, wilde ze nog graag een reis maken. En wij bleven ondertussen hopen. Na de reis, waar ze vreugde had gevoeld, en het door feit dat we haar niet hadden opgegeven, besefte Roseanne dat ze toch nog kon genieten van het leven, dat er steun was, en hierdoor trok ze haar vraag terug in.

Jef vs Roseanne

Het is gek hoe beide verhalen klinken als ‘hetzelfde’ psychisch lijden, maar dit absoluut niet over dezelfde kam geschoren kan worden. Wat voor de één onomkeerbaar ondraaglijk leiden is, kan voor de ander nog veranderen in nieuwe levenslust.

Waar we het voor de één misschien sneller hadden moeten laten gebeuren zodat een waardig afscheid kon plaatsvinden, is het voor de ander net belangrijk om het nooit op te geven. Het is een moeilijke discussie omdat elk mens verschilt, andere zaken nodig heeft, andere noden.

Wil je meer weten over euthanasie? Lees dan zeker de blog van Sien over de mogelijkheden tot een waardig levenseinde. Zit je met zelfmoordgedachten? Je bent niet alleen! Bel naar 1813 of surf naar zelfmoord1813.be.

Jaaroverzicht 2017

Januari is traditioneel de maand van de jaaroverzichten: jaaroverzicht van het nieuws, jaaroverzicht van de sport, allerlei jaaroverzichten op de radio, enzovoort. Ongetwijfeld ga je daardoor zelf ook eens stilstaan bij het afgelopen jaar: hoe zag jouw jaar eruit? Naar welke kant neigt de balans? Wat wil je dit jaar hetzelfde doen of net anders aanpakken? Wat mogen de anderen je wensen op hun nieuwjaarskaartjes? 

De cijfers versus het gevoel

Deze decembermaand pakte niet zo goed uit voor me: nek- en rugproblemen en een longinfectie gooiden heel wat roet in het eten… Niet bevorderlijk voor mijn humeur. Ik had namelijk net 9 weken revalidatie achter de rug – met goede resultaten! – en had geen zin om dat effect meteen alweer te moeten prijsgeven. Ik wou echter niet mijn hele jaar laten overschaduwen door die decembermaand en nam er mijn kalender eens bij om te kijken hoe het jaar nu echt verlopen is.

Eerder dit jaar postte ik al een blog over het dagelijks leven tijdens mijn ‘ziekteverlof’ en ook op mijn kalender is het al snel duidelijk dat er echt veel tijd gaat naar ziek zijn en behandelingen: 88 ligdagen in het ziekenhuis, 4 operaties, 66 doktersconsultaties, 136 kinebeurten… Dat is best veel! Mijn dipje in december was dan toch niet zo vreemd? En toch… Zelfs in cijfers had ik al betere jaren, maar ook slechtere op dat vlak.

Siens blog ziekte

Veel bezoek ontvangen

Gelukkig heb ik heel wat fijne cijfers om dit aan te vullen: zo had ik bijvoorbeeld 65 keer bezoek van vrienden en familie. En dan reken ik mijn ouders nog niet mee, die komen zowat dagelijks als ik opgenomen ben! Ik hoor vaak mensen klagen dat ze, sinds ze ziek zijn of een beperking hebben, niemand meer zien. Ik heb die ervaring helemaal niet en ik denk dat de oorzaak van die eenzaamheid ook wat van twee kanten komt.

Enerzijds is het, naar mijn mening, nodig dat je ook zelf initiatief blijft nemen om het contact te behouden. Het argument ‘Ik ben ziek dus zij zouden toch moeten vragen hoe het met mij gaat?’ gaat niet echt op vind ik, zeker niet op lange termijn.

Daarnaast is er een goed evenwicht nodig aan info geven over je toestand. Als je alles voor jezelf houdt, denken mensen soms verkeerdelijk dat het allemaal zo erg wel niet zal zijn en kom je als aansteller over. Ook kan het zien van sommige beperkingen shockerend zijn voor sommigen en met wat uitleg kan het veel minder beangstigend zijn. Maar anderzijds is het ook erg belangrijk dat je over gewone dingen kunt praten net als vroeger, en dat je interesse blijft tonen in de ander.

Vriendschap komt van 2 kanten, en dat geldt net zo goed voor zieke mensen of mensen met een beperking. Voor mij is sociale media een fantastische hulpbron om contact te houden met mijn vrienden en kennissen, ook op slechtere dagen. Ik moet ook bekennen dat ik waarschijnlijk ook een beetje geluk heb met mijn vrienden, ze zijn 1 voor 1 bijzonder trouw en zijn er voor mij in de goede dagen en in de slechte dagen. Een aanpassing maken voor mij gebeurt al zonder dat het eigenlijk ter sprake komt: feestjes vinden thuis bij mij plaats en als we ergens heen gaan, is er altijd wel iemand die met mijn auto wil rijden en me komt oppikken. Supervrienden heb ik!

Sien en haar familie en vrienden

Veel gedaan

Veel vergaderd ook in 2017: ik woonde maar liefst 29 vergaderingen bij van verenigingen die me nauw aan het hart liggen. Vergaderen klinkt misschien saai en ook ik ken de soms wat saaie maar noodzakelijke vergaderingen op het werk over praktische zaken zoals uurroosters, verloning, kilometervergoedingen en andere praktische zaken. Deze vergaderingen zijn echter anders! Het gaat om de organisatie van een muziekfestival en het werk achter de schermen om een jeugdkoor draaiende te houden. Het is constructief en het combineert 2 van mijn passies: onder de mensen zijn en muziek. Het laatste weekend van september kon ik dan ook genieten van het eindresultaat van dat alles: een geslaagd stemvorkfestival waarop ook ‘mijn’ jeugdensemble Eufonia meezong!

Veel weggeweest

Ik ging ook op reis met de hele familie naar de Veluwe in Nederland. Mijn gezin is altijd voor kamperen geweest en zo ben ik ook opgegroeid. Door mijn beperking is dat nu onmogelijk (tenzij met erg gespecialiseerd en duur materiaal…), dus ging ik op zoek naar alternatieven. Liefst dichtbij, want ik kan niet zo goed erg lang in de auto zitten en mijn neefjes zijn daar ook geen kei in… De vrijheid, privacy en de nabijheid van natuur wilden we behouden. Twee jaar geleden viel mijn oog op Coldenhove, een Landalpark op de Veluwe (Nederland, nabij Apeldoorn) met enkele rolstoelvriendelijke huisjes op hun domein. Daar gingen we met de hele familie naartoe en dat is ons allemaal zo bevallen dat we telkens bij het thuiskomen het huisje alweer vastleggen voor het jaar daarop! We komen er echt tot rust, de kinderen kunnen er veilig spelen en we genieten ten volle van de ‘quality time’ onder mekaar. Voor mij is het extra heerlijk dat mijn familie die week eens de volledige zorg opneemt, en er dus geen vaste tijd is voor opstaan, wassen en kleden, kine… mijn zussen en moeder wisselen af en ik ben hen daar erg dankbaar voor!

Ik had in 2017 maar liefst 56 uitstapjes! Dat is meer dan 1 gemiddeld per week, wat best veel is als je dat naast al die ligdagen in het ziekenhuis legt. Bovendien is het ook weer een record voor mezelf voor de laatste jaren! Hoogtepunten waren onder meer etentjes en verjaardagsfeestjes van vrienden, communiefeesten van familie, mooie concerten, cinemabezoekjes, 3 festivals (waaronder eentje mee georganiseerd!), het bijwonen van de Memorial Van Damme, een musical en maar liefst 3 kerstmarkten (ik lag de vorige 3 jaar in het ziekenhuis dus had nog wat in te halen…).

Sien Lagae op stap

Een paar vreemde reacties

Soms krijg ik vreemde reacties van mensen die mijn situatie minder goed kennen. Ze vinden het vreemd dat ik ‘nog zo veel’ kan doen als ik dan toch zo ziek ben als beweerd wordt. Als ik zo’n opmerking krijg, word ik niet kwaad, maar probeer ik wel uit te leggen dat de waarheid minder rooskleurig is dan ze denken. Die uitstapjes zijn voor mij de broodnodige lichtpuntjes die me positief houden in de moeilijke periodes. Ze vragen vaak heel wat voorbereidingen: checken of de locatie toegankelijk is, of er een aangepast toilet is, of er een stopcontact is om zuurstof op te laden, of er parkeergelegenheid is op een redelijke afstand, of het niet te warm/koud zal zijn, of het niet te lang zal duren voor me, of het niet te ver rijden is, of er een chauffeur is,… Maar eens alles geregeld is (en daar word ik gelukkig steeds vlotter in), kan ik van die dagen zo hard genieten! Ondanks dat ik dan de hele tijd foto’s aan het maken ben, kan geen instagramfeed noch snapchatbericht of facebookpost weergeven wat dat met me doet. Zonder zou mijn leven echt erg zwaar zijn, met is het dragelijk en ben ik doorgaans echt gelukkig!

Kortom

Als ik moet zoeken naar het woord dat mijn jaar 2017 het beste omschrijft dan is het dit: intens. 2017 was een intens jaar, met veel dieptepunten, maar gelukkig ook veel momenten die ik nooit zal vergeten! En zo wil ik ook 2018 aanpakken. Op mijn planning dit jaar staan bijvoorbeeld de geboorte van mijn zus’ 3de kindje, enkele festivals, een cruise naar de Middellandse Zee met een van mijn beste vriendinnen, een weekje naar de Veluwe met de hele familie,… Klinkt best goed, toch?!

Hoe kijk jij terug op het afgelopen jaar? Wat zijn jouw trucs om het vol te houden in mindere periodes en om je sociale contacten te behouden? Welke plannen heb jij al voor 2018? Ik lees ze graag in de reacties hieronder!

Euthanasie

Zoals eerder tussen de lijnen aan bod kwam in haar blog over haar bucket list en het interview dat daarop volgde, is Sien al een aantal jaren bewust aan het nadenken over haar dood. Gek misschien voor een jonge, optimistische vrouw van 29, maar ook weer niet, gezien haar gezondheidsproblemen. Na de nodige tijd voor het vormen van haar eigen opinie en het maken van haar eigen keuzes, is ze nu klaar om deze blog te schrijven.

 

‘Negatieve wilsbeschikking’

Alles begon kort na de misgelopen operaties aan mijn longen in 2014. Plots werd ik quasi volledig afhankelijk van de hulp van anderen, van een rolstoel, van zuurstof,… en nog ging mijn gezondheid pijlsnel achteruit. Voor het eerst werd gepraat over de mogelijkheid dat ik het niet zou halen, dat ik de volgende aanval of infectie niet zou overleven. Met mijn familie en artsen stelde ik toen een ‘negatieve wilsbeschikking’ op: een document waarin ik aangeef welke behandelingen ik NIET meer wil – vandaar het woord ‘negatief’ (wat recent vaak weggelaten wordt vanwege de pessimistische bijklank). In het ziekenhuis wordt dit vaak in een DNR-code gegoten, omdat vele wilsverklaringen de vraag bevatten om de persoon in kwestie niet meer te reanimeren (‘Do Not Resuscitate’).

Concreet download je het juiste document op leif.be, dat je samen met je arts en 2 getuigen bespreekt en ondertekent, best in verschillende exemplaren die je bijvoorbeeld bij de huisarts, thuis en bij je getuigen neerlegt.

‘Euthanasie’

Met opzet zet ik dit tussentiteltje ook tussen haakjes, omdat in het dagelijks taalgebruik vaak verschillende zaken door elkaar gehaald worden. Euthanasie is een procedure waarbij je als patiënt die ondraaglijk lijdt en waarvoor de behandelmogelijkheden uitgeput zijn, een bewuste en weloverwogen herhaaldelijke vraag stelt om door een arts uit je lijden verlost te worden. Daarvoor moet overtuigend aangetoond kunnen worden dat je lijdt, dat je alle behandelingen hebt geprobeerd, dat je toerekeningsvatbaar bent, en dat je hierover goed hebt nagedacht. Dit wordt door minstens 2 onafhankelijke artsen (dus los van je behandelende artsen) onderzocht. Indien je aanvraag goedgekeurd is, krijg je een verplichte bedenktijd van 1 maand. Op elk moment kan je je bedenken of het tijdstip van de euthanasie uitstellen.

Daarnaast bestaat in Belgie ook een procedure waarin je je wens kan uiten om niet in leven gehouden te worden wanneer je in een onomkeerbare coma bent belandt (zo bespaar je je familie die moeilijke keuze).

Tot slot bestaat er ook zogenaamde palliatieve sedatie. Dit betekent dat je, wanneer je terminaal ziek bent, alle behandelingen stopt en enkel comfortbehandeling wordt geboden. Vaak betekent dit in de praktijk het ophogen van de morfine tot de persoon in kwestie in een diepe coma raakt en uiteindelijk op natuurlijke wijze overlijdt. Voor alle details over de benodigde papieren, extra info over het wettelijk kader enzovoort, verwijs ik graag naar de uitstekende website leif.be.

Persoonlijke keuze

Ik heb gekozen voor euthanasie. Dat is een weloverwogen, bewuste keuze waarover ik lang heb nagedacht. Vele gesprekken met familie, vrienden, mijn huisarts en de onafhankelijke artsen zijn aan die keuze voorafgegaan. Concreet betekent dit voor mij dat mijn aanvraag goedgekeurd is en dat wanneer mijn ziekte zo’n wending neemt waardoor ik vind dat alle levenskwaliteit is verdwenen, ik er zelf voor kan kiezen om op een waardige manier afscheid te nemen en uit het leven te stappen.

Dit was geen makkelijke keuze, noch voor mij, noch voor mijn omgeving. Als rasechte levensgenieter hoop ik bovendien heel erg dat dat moment zo lang mogelijk uitgesteld kan worden, maar eveneens ben ik erg opgelucht en heb ik meer innerlijke rust nu ik weet dat ik niet nodeloos lang zal moeten lijden als mijn tijd gekomen is.

Maatschappelijk debat

In het maatschappelijk debat rond euthanasie erger ik me aan 3 zaken.

Ten eerste het door elkaar halen van de verschillende mogelijke keuzes die je kan maken rond je levenseinde (wilsbeschikking, palliatieve sedatie, euthanasie, levenseinde bij onomkeerbare coma, …) en die over dezelfde kam scheren.

Ten tweede de zwart-witte ‘voor-of-tegen-politiek’ die dergelijke ethische vragen onrecht aandoet. Eens je er middenin terecht komt, besef je echt dat het veel complexer is dan een snelle ja of neen.

En ten derde het taboe dat erover blijft hangen, zeker als het om het eigen levenseinde of dat van je geliefden gaat. Waarom is het zo makkelijk om te zeggen “ik ben voor” of “ik ben tegen” totdat het dichtbij komt? Willen we niet allemaal dat de laatste wensen van onze geliefden vervuld worden en ze waardig kunnen sterven? Dan moeten we erover praten! We moeten sensibiliseren, mensen op de hoogte brengen van het wettelijk kader en de verschillende mogelijke keuzes, praten met onze geliefden over wat zij willen wanneer ze bijvoorbeeld in een onomkeerbare coma verzeilen en wat we willen dat met ons gebeurt, praten over euthanasie en je standpunt daarover zodat het gesprek makkelijker wordt als je ooit echt voor die keuze komt te staan…

Hiervoor wil ik op de barricade staan, hierover praten en mensen sensibiliseren staat zelfs op mijn bucket list, zo nauw ligt het me aan het hart! Denken jij wel eens na over de dood, over je eigen dood? Ken je de mogelijkheden tot eigen keuze in ons land? Welk standpunt neem je hierover zelf in? Voer mee het debat via een reactie hieronder of op de community van onze rolmodel Facebookpagina!

Het ziekte-‘verlof’ van Sien

Wie de blogs van Sien een beetje volgt, las al over haar slechtste dagen, maar las ook een interview over haar bucket list en volgde onder meer haar ervaringen tijdens een cruise of festivaltripje. Voor sommige lezers vast verwarrend: het lijkt alsof ze de ene dag enkel in bed ligt en de andere dag als een globetrotter ongehinderd door het leven rolt. Ook in het dagelijks leven krijgt ze vaak vreemde reacties i.v.m. haar ziekte-‘verlof’ of het feit dat ze eigenlijk nog veel kan doen, toch?! Daarom wil ze je vandaag meenemen in haar dagelijkse leven. Waar houd ze zich mee bezig, en waarom is werken niet mogelijk en een uitstapje af en toe dan weer wel?

De dag van Sien

9u: Driiiiiiiiiiing!

Toegegeven, mijn smartphone wekt me met een iets rustgevendere jingle dan de ouderwetse bel, maar ’s morgens kan me dat toch niet echt bekoren: ik voel me nog een wrak! Door mijn beperkte longfunctie heb ik veel slaap nodig en ben ik eigenlijk nooit uitgerust, maar ik moet ook zorgen dat ik straks fit genoeg ben om de verzorging door te komen zonder al te veel ademnood. Dat betekent parametercheck: zuurstofsaturatie, koorts, glycemie. Indien nodig pas ik mijn zuurstof en insuline aan en bij koorts bel ik de dokter. Daarna start ik met aerosollen, gevolgd door mijn ademhalingsoefeningen om mijn longen te draineren van het te veel aan slijmen, waarin bacteriën zich zouden kunnen nestelen. Daarna volgt een hele dosis medicatie en dan mijn ontbijt. Vroeger sloeg ik dat laatste al eens over maar sinds mijn diabetes erger wordt, kan ik dat niet meer zonder direct voelbare gevolgen: een hypo.

11u: ‘Goeiemorgen Sien!’

Dat is wat na een klop op de deur door de gang galmt wanneer de thuisverpleging aankomt. Mezelf wassen en omkleden is omwille van mijn ademnood te uitputtend. Bovendien heb ik een suprapubische sonde (lees: een gaatje in mijn onderbuik waarlangs een buisje rechtstreeks mijn urine afloopt) die dagelijks gespoeld en verzorgd moet worden. Alles samen is er ruim een uur voorbij vooraleer ik netjes gewassen, verzorgd en aangekleed op bed zit uit te blazen en de verpleging de deur uitgaat.

12u30: Middag

Intussen is het al middag geworden… Opnieuw tijd voor een aerosol, glycemiecheck, medicatie en daarna gelukkig ook gewoon eten! Na het eten val ik doodmoe in slaap met mijn kat op schoot voor een broodnodig middagdutje.

Namiddag

Na mijn schoonheidsslaapje is het weer tijd voor actie! Mijn arm- en beenspieren zijn erg zwak en hebben elke dag training nodig om niet verder te verzwakken. Om mij daarbij te helpen, komt mijn vaste kinesiste langs. Sommige bewegingen kan ik nu eenmaal niet zelf uitvoeren, maar ze zijn te belangrijk voor het soepel houden van de spieren (mobiliseren heet dat dan) om ze gewoon over te slaan. Ook ademhalingsoefeningen moeten gebeuren want de spieren die ik daarvoor gebruik, zijn veel te zwak. Dat maakt hoesten of gedurende lange tijd praten erg moeilijk. In de namiddag is er gelukkig meestal wat tijd over voor iets leuks: een bezoekje, even in de tuin, wat muziek beluisteren, lezen… En op maandagnamiddag volg ik naailes: supertof! Helaas moet de vrije tijd ook vaak wijken voor dokterscontroles, ziekenhuisbezoekjes, in orde maken van paperassen…

Vieruurtje

Time flies when you’re having fun! 16u alweer en tijd voor een aerosolsessie gevolgd door wat gepuf en gekuch. Ook een vieruurtje mag ik tegenwoordig niet overslaan als ik het wil redden tot het avondmaal zonder hypo. Daarna probeer ik zo vaak mogelijk aan mijn statafel te oefenen. Dat is een toestel dat me omhoog trekt en vervolgens tegenhoudt ter hoogte van mijn knieën en bekken, waardoor ik kan rechtstaan zonder dat mijn spieren dat zelf moeten doen. Dit is erg belangrijk voor de bloedcirculatie in mijn benen, versterkt mijn botten en het is gewoon ook leuk om weer even op gewone hoogte te staan natuurlijk!

18u30: avondmaal

Niets te gecompliceerd hier, enkel een glycemiemeting en de juiste medicatie innemen en ik kan rustig van mijn boterhammetje smikkelen…

20u: avondroutine

Om 20u is het weer tijd voor de parametercheck, het aerosollen, de ademhalingsoefeningen,… Intussen ken jij het ook vast vanbuiten! Daarna komt de verpleging nogmaals langs om me te helpen met omkleden enzo. Ondanks het voor velen waarschijnlijk vroege uur, ben ik dan meestal al doodop en lig ik tot ‘bedtijd’ op bed tv te kijken of te internetten. Hopelijk een pijnvrije en rustig ademende nacht tegemoet.

Of niet… want als mijn ademhaling verslechtert dan gaat helaas ook om 24u en om 4u de wekker voor aerosollen en ademhalingsoefeningen. Gelukkig blijf ik in goede periodes van dit ‘nachtwerk’ gespaard!

De dagindeling van een chronisch zieke persoon

Zoals je kan lezen, is mijn ziekte-‘verlof’ dus eerder een fulltime job om de achteruitgang van mijn gezondheid zo veel mogelijk te beperken en mezelf liefst zo weinig mogelijk naar het ziekenhuis te moeten begeven. Hierin ben ik heus niet alleen: veel chronisch zieken gaan door het leven met een dergelijk regime.

Daarom vinden wij het belangrijk dat je even belt voor je langskomt, want ondanks ons ‘verlof’ zijn wij niet altijd vrij. Daarom reageren we soms met onbegrip op de vraag of wij ons niet vervelen, ‘zo hele dagen thuis’. Zoals met elke routine bevestigt de uitzondering de regel: als ik op een festival ben, is er al eens wat ruimte om iets te laten vallen, maar helaas betaal ik daarvoor ook vaak de prijs. Het is een constant zoeken naar evenwicht tussen wat noodzakelijk is en wat het leven interessant houdt.

Ik ben benieuwd naar jouw verhalen, je routines, je bedenkingen… Dus: shoot!

Nu pas besef ik hoe het moet voelen

Sarah is nog maar een paar jaar mantelzorger van haar broer. Ze vindt het knap hoeveel iedereen in het gezin doet voor haar broer, en vooral de inzet van haar ouders vindt ze indrukwekkend. Maar nu ze bevallen is van haar tweede kind, begint er stilletjesaan iets te dagen…

Ondine kwam er nadat haar vader en ik samen in de zetel zaten toen haar grote broer net anderhalf was geworden. We keken elkaar aan, voelden van elkaar hoe we overliepen van liefde en trots voor dat prachtige mannetje en besloten zonder veel woorden dat we er nog eentje wilden. Onze dochter werd een jaar later geboren, uit de overvloed aan pure liefde van dat moment.

Wat mij nu, 6 weken na de bevalling, verbaast, is mijn capaciteit om lief te hebben. Net als veel ouders die aan een tweede beginnen, overviel mij soms de angst dat ik dat tweede kind onmogelijk even graag zou kunnen zien als dat eerste kind. Die diepe, overweldigende emoties van een eerste leken mij onmogelijk te evenaren. Ik had het gelukkig fout. Want liefde bleek geen beperkte hoeveelheid die je uitdeelt tot je je grens hebt bereikt. Liefhebben lijkt juist op sporten: hoe meer je het doet, hoe beter je erin wordt. Ik ben Ondine dan ook in een recordtempo hard en diep gaan liefhebben. En daarmee sijpelde ook het besef binnen…

Het besef van een ouder

Mijn ouders hebben vier kinderen. Als liefde een beperkte hoeveelheid was, dan hadden we elk een kwart van hun liefde. Ik besef nu dat dat niet zo is. Dat hun liefde voor ons volledig en allesomvattend is. En daardoor begrijp ik ook plots veel meer van de pijn die hen drijft. Als je je kind zo liefhebt, dan komt alles wat hen overkomt nog veel harder binnen dan je eigen pijn. Zoals toen Ondine zich gekrabd had, ik barstte spontaan in huilen uit bij het zien van dat kleine rode schrammetje op haar mooie wipneusje. Of toen haar broer struikelde en met en harde knal tegen de hoek van een krukje knalde, waardoor hij een week met een gigantische buil op zijn voorhoofd rondliep. Ik heb de blinde paniek die mij in dat ene moment de adem afsneed nog weken gevoeld. Maar een schram en een buil vallen in het niets bij het telefoontje dat mijn ouders kregen zoveel jaar geleden.

Ik heb geen idee hoe ze dat hebben overleefd. Met wat ik nu weet, zou ik ter plekke sterven als ik te horen krijg dat een van mijn kinderen bijna dood is aangetroffen aan de andere kant van de wereld. Mijn ouders niet. Binnen de 24u zat mijn moeder op het vliegtuig en mijn vader kwam er niet veel later achteraan. Ze hebben zich in de revalidatie van mijn broer vastgebeten als een hyenahond in een prooi. En daarna in het helpen heropbouwen van zijn eigen leven. Pas nu, jaren later, beginnen ze voorzichtig los te laten en zelf een beetje op adem te komen.

Als grote zus heb ik mijn deel uiteraard zo goed mogelijk proberen te doen, maar mijn inspanningen vielen in het niet bij die van hen. Soms vond ik dat ze overdreven. Vaak heb ik hun beslissingen en zelfopoffering niet gesnapt. Maar vandaag, met een slapende dochter op mijn schoot, begrijp ik ten volle hoe de pijn mijn ouders voortgedreven heeft om alles voor hun kind te blijven doen. Zelfs al was hij hun derde. Want ik zou het voor mijn kinderen ook doen, voor allebei.

Wanneer heb jij als mantelzorger voor het laatst een moment van inzicht gekregen? Deel het hier!